Kẽm và selen đối với sức khỏe trẻ nhỏ.

Tình trạng thiếu kẽm và selen ở trẻ em đang là vấn đề sức khỏe cộng đồng ở nhiều nước, đặc biệt là các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Những bệnh lý nguy hiểm khi thiếu kẽm ở trẻ nhỏ

Biểu hiện lâm sàng khi thiếu kẽm

Thiếu kẽm nhẹ và vừa là tình trạng khá phổ biến. Có thể nhận thấy trên một số biểu hiện cụ thể sau:

- Thiếu dinh dưỡng: chậm tăng trưởng, suy dinh dưỡng nhẹ và vừa, chậm tăng trưởng chiều cao, giảm tiết sữa…

- Rối loạn tiêu hóa và chuyển hóa: trẻ có tình trạng suy giảm tiêu thụ năng lượng như chán ăn hoặc giảm ăn, giảm bú, không ăn thịt cá, chậm tiêu, táo bón nhẹ, buồn nôn và nôn kéo dài ở trẻ, buồn nôn và nôn (nghén) ở phụ nữ mang thai.

- Rối loạn tâm - thần kinh: rối loạn giấc ngủ (trằn trọc khó ngủ, mất ngủ), thức giấc nhiều lần trong đêm, khóc đêm kéo dài; suy nhược thần kinh (đau đầu, thần kinh dễ bị kích thích, giảm trí nhớ); rối loạn cảm xúc (thờ ơ, lãnh đạm, trầm cảm, thay đổi tính tình. Bệnh còn có thể suy yếu hoạt động của não, mơ màng chậm chạp, hoang tưởng, mất điều hòa lời nói, rối loạn vị giác và khứu giác, khuyết tật, bại não, chậm phát triển tâm thần vận động...

- Suy giảm khả năng miễn dịch: nhiễm trùng tái diễn ở đường hô hấp (viêm mũi họng, viêm phế quản tái đi tái lại), viêm đường tiêu hóa, viêm da, mụn bỏng, mụn mủ, viêm niêm mạc.

- Tổn thương biểu mô: khô da, viêm da vùng mặt trước hai chi dưới, nám da, bong da, dày sừng và nứt gót da hai bên, viêm niêm mạc miệng, viêm lưỡi, vết thương lâu lành, dị ứng, loạn dưỡng móng, viêm mé móng, tóc giòn dễ gãy, hói tóc.

- Tổn thương mắt: sợ ánh sáng, mất khả năng thích nghi với bóng tối, mù đêm, quáng gà, khô mắt, loét giác mạc.

- Da ngứa ngáy: các triệu chứng kèm theo là vết thương khó lành và "hạt gạo" trên móng tay. Tình trạng này là do thiếu kẽm, chất giúp tạo ra các tế bào và enzyme mới cũng như cần cho việc làm lành vết thương.

Biểu hiện lâm sàng khi thiếu selen

- Dễ nhiễm trùng: đây là triệu chứng xảy ra thường xuyên, khi cơ thể thiếu selen - chất giúp tăng cường khả năng miễn dịch - bảo vệ tế bào khỏi thương tổn và có thể giúp chống bệnh ung thư.

- Sắc tố da bị mất dần, thiếu hụt selen có thể gây rối loạn ở tim và bệnh lý của cơ.

- Các trường hợp khác thiếu selen như bệnh keshan, một rối loạn tim nặng nề chủ yếu ở trẻ con và phụ nữ trong tuổi sinh đẻ. Bệnh keshan xuất hiện ở một số vùng của Trung Quốc, nơi có nồng độ selenium trong đất trồng rất thấp.

Biếng ăn, suy giảm miễn dịch do thiếu kẽm và selen:

Các nghiên cứu chỉ ra rằng: 26,5% trẻ từ 11 đến 17 tuổi thiếu kẽm; 50%-90% trẻ bị suy dinh dưỡng kéo dài thiếu kẽm; 51,9% trẻ từ 6 tháng đến 75 tháng tuổi thiếu kẽm; 15,9% trẻ em từ 11 đến 17 tuổi thiếu Selen; 75,6% trẻ em cấp 1 thiếu Selen; 62,3% trẻ em từ 12 đến 72 tháng tuổi ở nông thôn thiếu Selen.

Tình trạng thiếu kẽm và selen ở trẻ em đang là vấn đề sức khỏe cộng đồng ở nhiều nước, đặc biệt là các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam.

Theo đó, trên 50% trẻ từ 6 tháng đến 7 tuổi thiếu kẽm huyết thanh và selen tương đối. Nhóm gặp nguy cơ cao nhất là các bé từ 6 tháng đến 17 tháng tuổi và trẻ gặp vấn đề về suy dinh dưỡng, tiêu chảy. Một số nghiên cứu khác cũng đưa ra những con số báo động khi hàm lượng selen huyết thanh thấp ở học sinh THCS là 15,9%, học sinh tiểu học là 75,6%, và trẻ mẫu giáo, mầm non 62,3%.

Kẽm giúp duy trì, bảo vệ các tế bào vị giác và khứu giác. Vì thế thiếu kẽm sẽ gây biếng ăn do rối loạn vi giác, làm suy thoái quá trình phát triển và tăng trưởng bình thường ở trẻ.

Thiếu kẽm, dấu hiệu thường thấy là ăn không ngon, vị giác bất thường, rụng tóc, tiêu chảy kéo dài.

Thiếu Selen gây ức chế khả năng đề kháng chống nhiễm trùng, hậu quả của suy giảm chức năng bạch cầu và tuyến ức bởi selen đóng vai trò thiết yếu trong men Glutathione peroxidase. Nó ảnh hưởng tới mọi thành phần của hệ miễn dịch, sự phát triển và hoạt động của bạch cầu. Đặc biệt, việc thiếu selen trong chế độ ăn lâu dài khiến người lớn và trẻ nhỏ có nguy cơ bị ung thư, bệnh tim và suy giảm miễn dịch.

Theo khuyến nghị, bé dưới một tuổi nên được bổ sung khoảng 5 mg một ngày; trẻ 1-10 tuổi khoảng 10 mg một ngày; thanh thiếu niên và người trưởng thành khoảng 15 mg một ngày đối với nam và 12 mg một ngày đối với nữ.

Ngoài ra, trẻ 0-6 tháng có nhu cầu selen là 6 mcg một ngày; trẻ 7-12 tháng là 10 mcg một ngày; trẻ 1-3 tuổi là 17 mcg một ngày; trẻ 4-9 tuổi khoảng 20 mcg một ngày; đối với thanh thiếu niên 10-18 tuổi nhu cầu là 26 mcg một ngày ở nữ và 32 mcg một ngày ở nam.

Bổ sung kẽm và selen như nào cho đúng:

- Nguồn cung cấp kẽm và selen cho cơ thể có trong nhiều loại thực phẩm. Trong đó, thức ăn nhiều kẽm là tôm đồng, lươn, hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu nành, các hạt có dầu (hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng..).

Ngoài kẽ, hàm lượng selen cũng có nhiều trong cá, hải sản (20,8 - 40,5 mcg/100 gram) và trứng (40,2 mcg-14,9 mcg/100 gram), vừa phải ở thịt gia cầm, đậu hạt và thấp ở sữa bò, ngũ cốc, rau và hoa quả.

- Cốm bổ dưỡng  Upkid: Bổ sung kẽm và selen tự nhiên có nhiều tính năng ưu việt hơn kẽm và selen tổng hợp

• Rất thân thiện với cơ thể, đặc biệt là trẻ nhỏ.

• Khả năng hấp thu gần như hoàn toàn tới 90% (trong khi kẽm và selen tổng hợp hấp thụ tối đa 27%).

• Không để lại lượng dư thừa trong cơ thể.

• Không gây kích ứng niêm mạc và bao tử. Không gây buồn nôn như dạng tổng hợp.

Công nghệ Bioenrich giúp tăng hàng nghìn lần hàm lượng khoáng vi lượng như kẽm, selen, sắt, … trong mầm các loại đỗ. Gần đây, Công ty CP Biolife đã cho ra đời sản phẩm UpKid từ công nghệ Bioenrich (www.biolife.vn) điều khiển quá trình nảy mầm của hạt đỗ xanh giúp chuyển hóa với hiệu suất tối đa khoáng chất vi lượng kẽm và selen vô cơ sang cấu trúc hữu cơ tự nhiên thân thiện với cơ thể của trẻ nhỏ, tăng khả năng hấp thu hoàn toàn tới 90%, không để lại dư thừa trong cơ thể.

Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Lâm - Phó Viện trưởng, Viện dinh dưỡng Quốc gia

Theo báo  Eva